Nieuw Ensemble

Na bijna vier decennia nieuwe muziek te hebben uitgevoerd, is het Nieuw Ensemble eind 2019 tot stilstand gekomen. Als internationaal toonaangevend ensemble voor hedendaagse muziek is het NE geprezen om zijn baanbrekende programmering en vernieuwing van het repertoire met bijna 1000 in opdracht geschreven composities. Tokkelinstrumenten vormen daarbij het karakteristieke hart; Ed Spanjaard was van meet af aan chef-dirigent.

In 1998 werden het Nieuw Ensemble en artistiek leider Joël Bons onderscheiden met de Prins Bernhard Fonds Muziekprijs vanwege de ‘uitgesproken avontuurlijke en speelse programmering die letterlijk en figuurlijk als grensoverschrijdend kan worden betiteld’. In 2012 was het Nieuw Ensemble een van de instellingen die het zwaarst werdgetroffen door de bezuinigingen in de kunst. Met ondersteuning van de Gemeente Amsterdam kon de groep nog enkele jaren overleven, maar in 2017 stopte ook deze subsidie. Daarmee viel het fundament onder het NE weg.*

Joël Bons: "We zijn met niets begonnen en we eindigen met niets. We hebben het geluk gehad te bloeien in de prachtigste periode van de ensemblecultuur die je je maar kunt voorstellen. We tellen onze zegeningen: het NE heeft een enorme hoeveelheid prikkelende projecten gedaan, werkte samen met honderden componisten van alle rangen en standen, bracht steeds speciaal voor het ensemble geschreven stukken in première en gaf concerten over de hele wereld. We hebben bijna al onze dromen gerealiseerd, het is tijd om onze bakens te verzetten". Ed Spanjaard en de musici zijn nu actief als freelance muzikanten, Bons als componist. 

Dear composers everywhere, thank you for all your works and the collaboration; dear listeners, thank you for listening with open ears; dear musicians, keep up the good work and continue performing adventurous, challenging, mindblowing, unheard new music! The Nieuw Ensemble wishes you lots of inspiration.

Het complete archief van het Nieuw Ensemble is ondergebracht bij het Allard Pierson van de Universiteit van Amsterdam.

* Ondanks een positieve beoordeling over de artistieke kwaliteiten verloor het Nieuw Ensemble per 1 januari 2013 de subsidie van het Fonds Podiumkunsten. Het ensemble was daarna aangewezen op financiële ondersteuning van de Gemeente Amsterdam. Het gevolg was een enorme teruggang in activiteiten, van 50 naar circa 10 concerten per jaar. Op 1 januari 2017 stopte ook de subsidie van de Gemeente Amsterdam. Tot eind 2019 werkte het NE met projectsubsidies en teerde het op reserves.

laatste concerten:

Sinterklaasavond – het NE deelt uit
do 5 dec 2019 Amsterdam Muziekgebouw aan 't IJ 20.15

Nieuw Ensemble
Ed Spanjaard dirigent
Wolter Wierbos trombone
John Snijders piano

Programma

Franco Donatoni (It 1927-2000) Refrain II (1991) 8'
Elliott Carter (VS 1908-2012) Con Leggerezza Pensosa (1988) 5'
Il Hoon Son (Korea 1990) Rhythm Bomb (2018) 8 à 10'
Theo Loevendie (Nl 1930) Bons (1990) 7’
pauze
Pierre Boulez (Fr 1925-2015) Eclat (1965) 7'  
Mayke Nas (Nl 1972) La belle chocolatière (2003) 5'
Mo Wuping (Ch 1959-1993) Fan II (1992) 10'
Georges Aperghis (Gr 1945) Lost Connections (2017) 10'

Voor deze Sinterklaasavond nodigde het ensemble het publiek uit een verlanglijstje te sturen van NE-stukken die het graag nog eens wilde horen. Uit de complete repertoirelijst van 1275 stukken werd een representatieve selectie van 158 werken gemaakt waaruit men kon kiezen. De stukken met de meeste stemmen werden uitgevoerd. Op deze Sinterklaasavond deelde het ensemble uit: cd's, posters, programmaboekjes en partituren werden weggegeven.

Spot op John Adams
do 28 nov 2019 Amsterdam Muziekgebouw aan 't IJ 20.15

Nieuw Ensemble
Ed Spanjaard dirigent
Anna voor de Wind klarinet
Paolo Gorini piano

John Adams American Berserk
Tan Dun Circle with four trios, conductor and audience
John Adams Delen uit John’s Book of Alleged Dances voor strijkkwartet en prerecorded cd
Rick van Veldhuizen Pavane, corrodanse *
John Adams Gnarly Buttons

John Adams ontving de prestigieuze Erasmusprijs in het Koninklijk Paleis in Amsterdam woonde aansluitend dit concert bij. Het programma vermeldde nieuw en ouder werk van gelijkgestemde componisten en natuurlijk van John Adams zelf, zoals zijn zelden uitgevoerde Gnarly Buttons voor soloklarinet, samples en een ensemble van dertien musici.

Gnarly Buttons, met mandoline en gitaar in de bezetting, had voor het Nieuw Ensemble geschreven kunnen zijn. De virtuoze solopartij is voor klarinet: het instrument van de componist én dat van zijn vader. John’s Book of Alleged Dances bestaat uit pakkende dansen van uiteenlopend karakter; beknopt en jazzy is het piano solowerk American Berserk. De Chinese componist Tan Dun schreef speciaal voor het NE Circle with four trios, conductor and audience, een van de topstukken uit het repertoire. De jonge Nederlander Rick van Veldhuizen componeerde voor deze gelegenheid een hommage aan Adams en het NE.

Thirty Situations
do 24 oktober 2019 Amsterdam Muziekgebouw aan 't IJ 20.15
di 5 nov 2019 Grand Théâtre Groningen SoundsofMusic 
zo 10 nov 2019 Verkadefabriek Den Bosch November Music 20.30

Nieuw Ensemble
Ed Spanjaard dirigent
Pia Davila sopraan
Koen Kaptijn trombone 
Tristan Renfrow drums
surround elektronica

Joël Bons Thirty Situations

De première van Joël Bons' Thirty Situations werd in maart 2018 warm onthaald. Het Parool kopte: 'Niet ingewikkeld, wel heel verrassend' en noemde het 'een grandioos nieuw stuk dat een uur lang spannend bleef.' Thirty Situations is een portret van het Nieuw Ensemble. Op deze avond klonk de gereviseerde versie van het werk; in het voorprogramma werden filmbeelden getoond van hoogtepunten uit het bestaan van het ensemble.

Thirty Situations heeft als onderwerp het contrast tussen fragmentatie en continuïteit. Zoals het leven fragmentarisch is en toch een doorgaande stroom, zo is dit stuk zowel een aaneenschakeling van fragmenten als één groot continuüm – een mozaïek van allerlei 'situaties' in afwisselende muzikale delen. Thirty Situations is op het lijf geschreven van de musici van het Nieuw Ensemble. Sopraan, trombone, elektrisch gitaar, drums en ruimtelijke elektronica verrijken het klankbeeld.

seizoen 2018-2019

Lost Connections – première Aperghis
ma 6 mei 2019 Funkhaus Wallrafplatz 20.00 Acht Brücken|Musik für Köln
do 9 mei 2019 Amsterdam Muziekgebouw aan 't IJ 20.15 >

Nieuw Ensemble
Ed Spanjaard dirigent
Makiko Goto koto
Harrie Starreveld fluit

programma 
Misato Mochizuki Silent Circle
Carola Bauckholt Point of Presence
Hanna Eimermacher The Hurdy Gurdy (première)
Georges Aperghis Lost Connections (première)

Georges Aperghis is de auteur van een buitengewoon veelzijdig oeuvre dat uiteenloopt van puur instrumentale muziek tot speels, absurdistisch en innovatief muziektheater. Lost Connections is speciaal in opdracht van Acht Brücken|Musik für Köln voor het Nieuw Ensemble geschreven, een partituur van duivelse virtuositeit, wemelend van de microtonen, clusters en snelle noten. Het is een soort Concerto dat de spelers van het Nieuw Ensemble prikkelde op de toppen van hun kunnen te musiceren.

Ook The Hurdy Gurdy van de Duitse componiste Hanna Eimermacher (1981), een van de interessante componisten van haar generatie, is geschreven in opdracht van Acht Brücken|Musik für Köln. Met haar opmerkelijke keuze voor instrumenten, waaronder vier melodica's, en visuele aspecten – alle musici zijn in één rij op het podium geplaatst – bracht Eimermacher een boeiend avontuur. Naast deze twee premières werden twee eerder voor het Nieuw Ensemble gecomponeerde werken gespeeld: Silent Circle van Misato Mochizuki uit 2006 en Point of Presence van Carola Bauckholt uit 2016.

An Evening of Today 2019
do 14 maart 2019 Amsterdam Muziekgebouw aan 't IJ 20.15 > 
inleiding 19.15
za 6 april 2019 Den Haag Korzo 20.30

Nieuw Ensemble
Ed Spanjaard dirigent

zes premières
Celia Swart Zoning out  
Thomas Brown Another Configuration
João Ceitil Laminar Flow
Alberto Granados Reguilón Wrecks
Andrea Guterres The False Awakening
Vitali Karagkezidis Quotes  

Voor jonge componisten is niets belangrijker dan samenwerken met vakmusici die open staan voor experiment. Met An Evening of Today bood het Nieuw Ensemble een geselecteerde groep jonge componisten de gelegenheid om een compositorisch avontuur aan te gaan. In dit project leveren de componisten en musici ieder hun bijdrage, leren van elkaar en zijn samen verantwoordelijk voor de vorm van de avond. Het resultaat is steevast een statement over de state of the art wat betreft muziek van vandaag. Vanaf de eerste editie in 2013 was An Evening of Today een groot succes. Zie ook www.aneveningoftoday.com

De lange adem van traditie en vernieuwing
do 13 december 2018 Amsterdam Muziekgebouw aan 't IJ 20.15 >
inleiding: Joël Bons in gesprek met Rodney Sharman en Wilbert Bulsink 19.15

Nieuw Ensemble
Ed Spanjaard dirigent
Mattijs van de Woerd bariton
Roméo Monteiro Airmachine 2
Wilbert Bulsink Luchtpiano 

programma
Dufay/Robert Heppener J'atendray
Dufay/Robert Heppener Donnes l'assault a la fortresse / Mon bien amour 
Rodney Sharman Nader tot U voor bariton en ensemble
Rodney SharmanSmall Flowers (première)
Pavel Haas/Jan van Vlijmen Vier Lieder voor bariton en ensemble
Wilbert Bulsink Op/Weg...geblazen voor luchtpiano en ensemble
Ondřej Adámek Conséquences particulièrement blanches ou noires Concert voor Airmachine 2 en 14 instrumenten

Een concertprogramma met een lange lijn van middeleeuwse tot de allernieuwste muziek: totaal verschillende werelden klinken zowel tegenover als in het verlengde van elkaar. Op deze avond kwamen vier op het verleden georiënteerde stukken uit het laatste kwart van de vorige eeuw opnieuw tot leven. Robert Heppener bewerkte twee rondo's van zijn geliefde middeleeuwer Guillaume Dufay; Jan van Vlijmen instrumenteerde vier liederen van de naar Theresienstadt gedeporteerde Joods/Tsjechische componist Pavel Haas. De Canadees Rodney Sharman zette tijdens zijn studie in Nederland Gerard Reves gedicht Nader tot U op muziek en speciaal voor dit concert schreef hij Small Flowers

Na de pauze ging het waaien: twee scholieren ontwierpen de Luchtpiano (zie 32’30’), bouwden hem op de TU Delft en Wilbert Bulsink (1983) componeerde er een stuk voor waarin hijzelf soleerde. De Tsjechische componist Ondřej Adámek (1979) – een van de opvallendste talenten van zijn generatie – ontwierp de Airmachine, die in zijn krankzinnige en opwindende stuk de hoofdrol vervult.